Karında şişlik ve gazın önemli nedenlerinden biri olan laktoz intoleransı ise vücudun süt ve süt ürünlerini sindirememesi durumudur.

Süt şekeri olan laktoz, glukoz ve galaktoz birleşiminden oluşan bir disakkarittir.

Normalde, laktozu sindirmek için vücutta laktaz enzimi üretilir.

Laktoz intoleransı olanlarda, vücut yeterince laktaz enzimi üretemez veya enzim yeterince aktif değildir.

Avrupadaki görülme oranının %7-20 arasında olduğunu düşünürsek; “gazım var”, “göbeğim şişti”, “sürekli ishal gibiyim” şikayetleri olan kişilerde laktoz intoleransı olabileceğini düşünmek gerekir.

Laktoz intoleransı bulguları

Süt veya süt ürünü tüketimi sonrasında oluşan laktoz intoleransı bulguları şunlardır;

• Karında şişlik
• Gaz
• Göbek çevresinde kramp veya ağrı
• Mide bulantısı, kusma
• İshal

Laktoz intoleransı tanısı

Laktoz intoleransı tanısı için test yapılması gerekmeyebilir.

Süt ve süt ürünü tüketimi sonrasında karında gaz, şişlik, ishal gibi yakınmaların varlığında 7-10 gün kadar laktozsuz yani süt ve süt ürünlerini içermeyen bir diyet ile yakınmalar kayboluyorsa teste gerek kalmaksızın laktoz intoleransından söz edebiliriz.

Arada kalan durumlarda tanıyı netleştirmek için kullanılan iki test vardır;

Laktoz tolerans testi

8 saat açlık sonrasında açlık kan şekeri kontrol edilir. Laktoz içeren bir sıvı içirilir.

1. ve 2. saatte alınan kan örneklerinde glukoz düzeyleri artmıyorsa (açlığa göre 20-30 mg/dl altında artış) laktoz sindirilemiyor yani laktoz intoleransı var demektir.

Hidrojen nefes testi

Laktoz içeren bir sıvı içimi sonrasında 30 dk aralıklarla bir cihaza üflenir.

Laktoz intoleransı olan bireylerin nefesinde normalden daha fazla hidrojen bulunur.

Bu test birçok hastanede yapılamıyor.

Ayırıcı tanı

Bağırsak florasının bozulması, bağırsak enfeksiyonları, çölyak hastalığı, Crohn hastalığı ve bazı ilaçlara bağlı olarak da laktoz emilimi bozulmuş olabilir.

Eşlik eden bulgulara göre doktorunuz bu durumları kontrol etmeye yönelik de tetkikler planlayabilir.

Laktoz intoleransı tedavisi

Laktoz intoleransı tedavisi, şikayetlerin ciddiyetine göre belirlenir.

Süt ve süt ürünlerinin kısıtlanması

Öncelikle süt, krema, dondurma, yoğurt, peynir, tereyağı, kaymak, çikolata ve süttozu gibi ürünleri azaltmalısınız.

Laktozsuz olan süt ürünlerini tercih edebilirsiniz. Laktozsuz süt ve laktozsuz yoğurdu büyük marketlerde bulmak mümkün.

Peynir içindeki laktoz oranı diğer süt ürünlerine göre daha azdır. Kaşar, mozzarella ve krem peynir içindeki laktoz diğerlerine göre daha da düşüktür ve şikayete neden olmayabilir.

Paketli yiyeceklerin etiketlerini ve ilaçların prospektüslerini okumalısınız.

Restoranda sipariş verirken çorba ve soslarda süt ürünü bulunup bulunmadığını sorunuz.

Enzim içeren ilaçlar

Eczanelerden, laktozu parçalayan, laktaz enzimi içeren ilaçlar temin edebilirsiniz.

Bu ilaçları yemekten hemen önce almalısınız. Unuttuysanız yemek sırasında da alabilirsiniz ancak etkisi daha az olacaktır.

Laktoz intoleransının düzeyine göre birim süt ürününe karşılık alınacak laktaz içeren ilaçların miktarı değişebilir. Doğru miktarı siz tespit etmelisiniz.

Kalsiyum ve Vitamin D desteği

Laktoz intoleransının şiddetine bağlı olarak süt ve süt ürünlerinde ciddi bir kısıtlama yapılmışsa; kalsiyum ve Vitamin D içeren destek ürünlere ihtiyaç olacaktır.

Laktozsuz beslenen hastalarda kalsiyum ve vitamin D düzeyleri kontrol edilmelidir.

Sağlıklı, mutlu ve aşk dolu günler dilerim.

Dr. Halil Ertürk
İç hastalıkları uzmanı